Bankalar, mevduat kabul eden,fon toplayan,topladığı bu kaynakları fon ihtiyacı olan gerçek ve tüzelkişilere, devlete kısa ve uzun vadeli kredi olarak aktaran finansal kurumlardır. Banka sözcüğü İtalyanca ‘banco’ sözcüğünden, sarrafların üzerinde işlemlerini gerçekleştirdiği “masa, sıra” sözcüğünden gelmektedir. Bankacılığın çıkışı MÖ. 3500 yıllara kadar uzamaktadır. Bu dönemlerde mallarını çeşitli tehlikelerden korumak isteyen insanlar mallarını tapınaklara teslim ederken tapınaklar bu malları âtıl tutmayıp ihtiyacı olanlara belli bir bedel karşılığında ödünç vermekteydi. Bir nevi bankacılık yapmaktaydılar. Paranın ortaya çıkışı, denizciliğin ve ticaretin gelişmesi bankacılık sektörünü geliştirmiştir.
Osmanlı döneminde ilk bankalar tanzimat ile beraber ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet döneminde özel bankalar açılmış ve bunlar dış dünyaya entegre olmuşlardır. Günümüz dünyasında bankalar çok farklı hizmetler vermektedir. Mevduat toplama, Kredi Verme, Mevduat Transferi, Ödeme / Döviz işlemleri bunlardan bazılarıdır.
Bankacılığın yaygınlaşmaya başlamasıyla farklı noktalarda hizmet vermek amacıyla şubeler açılmıştır. Bir şubeden yatırılan mevduatın farklı bir şubeden çekilebilmesi tüccarlar için büyük kolaylıklar ve güvenlik sağlamıştır. Büyük şube ağına sahip olan bankalar daha fazla müşteriye ulaşmış ve daha fazla kar elde etmişlerdir.
Teknolojinin gelişmesi bankacılık sektörünü etkilemiş ve dönüştürmüştür. ATM’lerin çıkışı ile beraber nakit pare çekmek ve yatırmak için şubeye ve banka personeline gerek kalmamıştır. Bugün ATM lerden çok farklı bankacılık işlemleri yapılabilmektedir. Devamında kredi kartları hayatımıza girdi. Kredi kartları sayesinde istediğimiz zaman kredi kullanabiliyoruz. Bunun içinde şube veya banka personeline ihtiyaç yok. Internetin ortaya çıkışı bankacılık sektörünü çok farklı bir noktaya taşımıştır. Self servis dediğimiz kanallardan (mobil, internet gibi) neredeyse tüm bankacılık işlemlerini 7/24 yapabilir hale geldik. 29 Aralık 2021 tarihinde resmî gazete yayınlanan karar ile dijital bankacılığa izin verilmiştir. Bu şube olmadan da bankacılık yapılacağı anlamına gelmektedir.
Bankaların dijitallik seviyesi günden güne artmaktadır. Bunun bir yansıması olarak bankalar servislerini dış dünyanın kullanımına açmaktadırlar. Servislerin dış dünyaya açılması açık bankacılık kavramını ortaya çıkarmıştır. Açık bankacılık, en basit olarak müşterilerin bankalarda bulunan özel finansal verilerinin, müşterilerin izni ile üçüncü kişiler ile paylaşılması anlamına gelen bir modeldir. Hizmet sağlayıcılar, müşterilerin bankalarıyla kurdukları ilişki dışında bulunan ve gerçekleştirilen işlemlere aracılık edebileceklerdir. Banka olmayan kuruluşların müşterinin rızası ile bankacılık işlemleri yapabilir hale gelecekler. Bankacılık sadece bankalar tarafından yapılan bir iş olmaktan çıkmaktadır. Bill Gates 1994 yılında “Bankacılık gereklidir, bankalar değil” şeklinde bir tespitte bulunmuştur.
Diğer bir değiştirici faktör de dijital paralardır. Dijital paralar dağıtık bir yapıda olup para bir bankada saklanmamaktadır. Para transferlerini herhangi bir bankaya ihtiyaç duymadan yapılabilmektedir. Dijital paraların yaygınlaşması bankacılık sektörünü derinden etkileyecek ve dönüştürecektir.
Günümüz dünyasında ticaret gittikçe artan bir oranda dijital pazaryerlerinde yapılmaktadır. Ticaretin bu ortamlarda gelişmesi ister istemez bankacılığı da etkileyecektir. Ve etkilemeye başlamıştır. Bu pazaryerleri bankacılığın en çok yapıldığı ortamlar olacaktır.
Teknolojinin gelişmesi her sektörü değiştirdiği gibi bankacılığı da değiştirmektedir. Önümüzdeki 10 yıl banka şubelerinin sayılarının azaldığını göreceğiz. Farklı ortamlarda bankacılık işlemlerini entegre çözümler ile kendi başımıza yapabilir olacağız. Bunun yanında nakit paraya ihtiyaç azalacak belki nakitsiz bir dünyada yaşayacağız. Ödemeleri çok farklı kanallarla ve kolayca yapabileceğiz.
Muammer Yüzügüldü