PANİK ATAK VE PANİK BOZUKLUK NEDİR
Panik atak, ani şekilde başlayan ve belirsiz aralıklarla tekrar eden şiddetli korku ataklarıdır. Panik atak yaşayan kişiler tetikleyici herhangi bir neden olmasa da kendilerini son derece gergin ve huzursuz hissedebilirler. Panik bozukluk çok sık rastlanılan ruhsal bir problemdir. Kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyecek kadar hatta günlük yapması gereken iş ve işlemlerini bozacak kadar tehdit edici ve zorlayıcı olabilir.
Hastalığın fizyolojik belirtileri oldukça şiddetlidir. Kişi, belirtileri yoğun bir şekilde hissedebilir. Panik atak krizi geçirmekte olanlar genellikle kendilerini kalp krizi geçiriyormuş gibi hissedebilirler. Bu ataklar kişiyi herhangi bir yerde ya da bir mekanda yakalayabilir. Ataklar herhangi bir sebep yokken de ortaya çıkabilir. Kişi herhangi bir şeye üzüldüğünde, gerildiğinde, sıkıldığında da ortaya çıkabilir ya da evinde sakin bir şekilde otururken de kendisini panik atağın içinde bulabilir.
Panik Atak krizi yaklaşık 10 dak ile 30 dak. arasında sürebilir. Bazen bu 30 dakikayı bile aşabilir. Kişi panik atağı geçirse bile hemen kendine gelemez ve saatler boyunca geçmeyen bir yorgunlukla karşı karşıya kalır. Kriz anında kişi mantıklı düşünemez ölüm korkusu yaşar. Atak genellikle kişi depresyondayken ya da fobi duyduğu belirli bir şeyle karşılaştığı zaman ortaya çıkar. Bu durumda kişi aşırı derecede heyecanlanır ve bunun sonucu olarak Panik Atak semptomları kendini gösterir.
Belirtileri nelerdir?
Kişi en şiddetli belirtileri kriz yaşamaya başladıktan sonraki ilk 10 dakika boyunca hisseder. Daha sonra azalmaya başlar. Bu süreç 60 dakikaya kadar da çıkabilir. Genel olarak kalp atışı hızlanır göğsünde sıkışma hisseder, başı döner terleme ve mide bulantısı eşlik edebilir.
Göğüs ağrısı, hızlı soluk alıp verme, bayılma, aniden başlayan yoğun panik korku ve heyecan hisleri, karın ağrısı, kusma, el kol ve bacak gibi bölgelerde uyuşma ve karıncalanma hissi , kişinin kendini ölecekmiş gibi hissetmesi, kulak çınlaması ve onu takiben hissedilen denge bozukluğu, göğüste daralma ve baskı hissi yaşanabilir. Panik atak krizi yaşayan kişilerde bu belirtilerin en az 4 tanesi görülebilmektedir.
Panik Atak neden olur ?
Panik bozukluğun oluşmasında genetik faktörler, çevresel faktörler metabolizmadaki kimyasal değişiklikler – dengesizlikler etken olabilmektedir. Stres hormonu olan kortizol hormonu ve serotonin hormonu seviyelerinde meydana gelen değişimlerin de kişide panik atak bozukluğuna yol açacağını düşünülmektedir. Fiziksel faktörlere ek olarak kişinin çocukluk çağında yaşadığı olaylar ve travmalar kişinin ileri yaşlarında panik bozukluk geliştirmesini tetikleyebilir. Genetik faktörler stres düzeyinin çok yüksek olması olumsuz duygulara yatkınlık, uyuşturucu madde, sigara ve kafein kullanımı, obsesif kompulsif bozukluk , travma sonrası stres bozukluğu, agorofobi gibi psikolojik rahatsızlıklar da panik atak oluşumunda rol oynayabilir.
Çocuklarda Panik Atak görülebilir mi?
Panik atak çocuk ve ergenlerde yetişkinlerdekine benzer bir görünüm sergilemektedir. Gözlenen belirtiler gelişimsel bir sıra izlemektedir. Çarpıntı, nefes darlığı, korku, baygınlık, güçsüzlük, mide bulantısı, karın ağrısı olabilir. Özellikle ergenlerde göğüs ağrısı, baş ağrısı, kızarma, titreme, baş dönmesi gibi belirtiler görülebilmektedir.
Çocuk ve ergenlerde panik atak, psikososyal ve akademik sorunların eşlik ettiği ve yetişkinlik döneminde de çeşitli psikiyatrik bozuklukların kaygı bozuklukları depresyon, sosyal fobi ( kan verme, yükseklik, asansör, böcek, uçak vs. ) madde kullanımı gibi vb. durumların ortaya çıkmasında risk oluşturabilmektedir.
Panik atak krizi anında yapılması gerekenler nelerdir ?
En önemli nokta gerçekten tehlikede olunmadığının anlamaktır. Durumun bir atak olduğu yaşanılan fiziksel semptomlara düşüncelerin ve korkuların neden olduğu hatırlanmalıdır. Bireyin kendisine “ ben kalp krizi yaşamıyorum. Yine korku merkezim kendiliğinden çalışmaya başladı. Birazdan geçecek daha önce de geçti.” Şeklinde telkinde bulunmalıdır. Paniğin başladığı anda sakinleşecek bir yer bulunmalı dikkati dağıtmak ve olumsuz düşüncelerden kurtulmak için etrafa bakmak ve bölgedeki nesneleri adlandırarak söyleyebilir. Düzgün nefes almayı aktifleştirerek kalp atımı normalleştirmek gerekir. Özellikle nöbet geçene kadar torbaya solumak rahatlatabilir. İyi hissettiren düşüncelere odaklanmak gerekir.
Panik atak nasıl tedavi edilmelidir?
Panik atak tedavi edilebilen bir bozukluktur. Mümkün olduğunca erken tıbbi yardım almak en önemlisidir. Mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır. İlaç veya psikoterapi aktif olarak kullanılan yöntemlerdir. Tedavi süreci tıbbi geçmişe ve atakların ciddiyetine bağlı olarak değişmektedir.
Tüm bunların ışığında ;
Panik atağı önlemek için düzenli hayat, sağlıklı beslenme, yeterli uyku, kafeinli içeceklerden, sigaradan alkolden uzak durmak, stres etkenlerini ortadan kaldırmak için kaliteli bir yaşam formülasyonu uygulamak önem arz eder. Nefes egzersizleri, açık havada yürüyüş, sosyal etkileşimler ve sanatsal faaliyetlerle psikolojiyi yapılandırmak birçok hastalık etkenini de ortadan kaldırmaya yardımcı olacaktır.
Şifa niyetiyle, sevgi ve saygılarımla…
Psikolog
Dr. Pınar AYDOĞDU ARSLAN