Metaverse bilgisayarların yanısıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığı ile çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamların oluşturulmasıdır. Metaverse kelimesi ilk olarak 1992 yılında Neal Stephenson’ın Snow Crash isimli romanında kullanılmıştır. Metaverse bir nevi kurgusal evren diyebiliriz. Kurgusal dünyaları Hollywood sineması oldukça işlemiştir. Matrix filmi bunlardan bir tanesidir. Bir cihaza bağlanan karakterler farklı dünyalarda gözlerini açmaktadırlar.
Peki Metaverse neyi amaçlamaktadır? Kısaca Hollywood filmlerinde olduğu gibi bizi farklı dünyalara götürmeyi amaçlıyor. Bu dünyalarda günlük hayatta yaptığımız tüm eylemleri; çalışmak, arkadaşlarla buluşmak, konsere gitmek, futbol oynamak gibi gerçekleştirebileceğiz. Bunların gerçekleşmesinin ne gibi etkileri olur? Eğitimden çalışma hayatına kadar her şey farklılaşacaktır. Bu durum insanların bir araya gelme zorunluluklarının azalmasına neden olacaktır. Böyle bir durum toplumların yapısını değiştirecektir. Birey-Aile-Millet şeklinde örgütlenen günümüz toplumlarının çok farklı şekillerde örgütlenmesi muhtemel hale gelecektir.
Bu tarz bir ortamın mümkün olması için internet hızının artması, yeterince içerik oluşturulması, giyilebilir teknolojilerin etkinliğinin artması gerektiğini düşünüyorum.
- Metaverse gibi ortamda çok yoğun bir verinin çok hızlı bir şekilde kullanıcılar arasında transfer edilmesi gerekmektedir. Mevcut internet hızları ve kapasitesi bu ihtiyacı karşılamayacaktır. Yaygınlaştırılmak istenen 5G burada çözüm olabilir. Teorik olarak 5G nin 4G den 20 kat daha hızlı olacağı varsayılmaktadır. 5G ile saniyede 20 GB gibi bir hıza ulaşacağı düşünülüyor.
- İçerik oluşturmanın diğer bir problem olduğunu düşünüyorum. Metaverse gibi bir ortam için içerik oluşturmanın maliyeti yüksektir. 3 boyutlu film teknolojisine sahip olmamıza rağmen maliyetlerden dolayı sinemalardaki çoğu filmi 2 boyutlu izliyoruz. Arzulanan ortamda yeterince içerik oluşturulmaması durumunda kullanıcılar bu ortamı kullanmayı tercih etmeyecektir.
- Giyilebilir teknolojilerin gerçek hayat deneyimi yaşatması. VR gözlükler uzun zamandır piyasada olmasına rağmen oyun sektörü dışında ciddi anlamda yaygınlaşamamıştır. Hedeflenen ortamda gerçek hayat deneyimi yaşatmak sadece VR gözlüklerle mümkün olmayacaktır. Tüm vücudun giyilebilir teknoloji ile donatılması ve dokunma, koku gibi hislerin kişiler ve ortamlar arası aktarılması gerekmektedir. Bunun için teknolojik gelişmeye ihtiyaç vardır.
İnsana farklı dünyaları ayağına getirmeyi hedefleyen metaverse ile ilgili bir takım soru işaretleri de bulunmaktadır.
- Bu kavram Facebook’un ilgi duyması ve ismini Meta olarak değiştirmesi ile ön plana çıkmıştır. Facebook kullanıcıların bilgilerini farklı amaçlar için kullanması nedeniyle kötü bir şöhrete sahiptir. Metaverse’e sahip olan Facebook buradaki kişilerin bilgilerini çok farklı amaçlar için kullanması muhtemeldir.
- Sosyal medyada Donald Trump’ı yasaklayan güç Metaverse’de istediğine yaşam izni verecek istediğini öldürecektir. Bir nevi tanrı rolüne soyunacaktır.
- VR gözlükleri bir takım sağlık problemlerine yol açmaktadır. Bunun yanında 5G nin ciddi sağlık problemlerine yol açacağı da iddialar arasındadır.
- Bu dünyada yaşamaya alışanların gerçek hayatlarında sosyal problemler yaşayıp yaşamayacakları da ayrı bir soru işareti olarak önümüzde durmaktadır. Metaverse’de karşılaştığınız kişilerin gerçek mi yoksa sanal mı olduğunu anlamak mümkün olmayacaktır. Bunun yanında kimliklerinin çalınması söz konusu olacaktır. Arkadaşınız zannettiğiniz kişi kötü amaçlı bir hacker olabilir.
Peki Metaverse niye bu kadar meşhur oldu?
Mevcut ortamda Metaverse’ü meşhur eden olgunun insanların zengin olma hırsı olduğunu düşünüyorum. Bitcoin’in geçtiğimiz 10 yılda çok fazla değer kazanması, insanların Metaverse dünyasında da benzer potansiyelin olduğunu düşünmelerine sebep oldu. Bundan dolayı insanlar bu ortamda arsalar alıyor ve yatırım yapıyor. Şu an için Metaverse pratik olarak insanlara bir değer sunmuyor. (Bitcoin sistem dışı para transferi, kara para aklama da yoğun olarak kullanılıyor. Bu da değerinin artmasına neden oluyor.) Metaverse ile ilgili coin ler çıktı, NFT teknolojisi ortaya çıktı.
Teknoloji dünyasında her gün çok farklı girişimlere tanık oluyoruz. Bunların bir kısmı bir anda popüler olup sonra unutulabiliyor. Bazıları da kalıcı olup hayatımınız vazgeçilmezi olabiliyor. Metaverse dünyasına yatırım yapmak isteyen kişilerin temkinli olmasının faydalı olacağını düşünüyorum. Burada yapılan yatırımın sıfırlanma riski göz önüne alınmalıdır. Metaverse şu an oldukça popüler, kalıcı olup hayatımızın bir parçası olup olmayacağını zaman gösterecek.
Saygılarımla
Muammer Yüzügüldü